Rozporządzenie Bruksela I bis

Od 10 stycznia 2015 r. w państwach członkowskich Unii Europejskej zacznie być stosowane Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych, czyli tzw. Rozporządzenie Bruksela I bis, które zastąpi dotychczas stosowane Rozporządzenie nr 44/2001.

Automatyczna wykonalność orzeczeń

Dla praktyki międzynarodowego obrotu prawnego najistotniejsze znaczenie będzie mieć zniesienie procedury stwierdzenia wykonalności (tzw. exequatur), koniecznej do tej pory przy wykonywaniu orzeczeń sądowych oraz dokumentów urzędowych z innych państw członkowskich

Polegała ona na tym, że orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim i w tym państwie wykonalne były wykonywane w innym państwie członkowskim, jeżeli ich wykonalność została stwierdzona na wniosek uprawnionego (art. 39 Rozporządzenia Bruksela I). Strona, która wnosiła o stwierdzenie wykonalności orzeczenia musiała przedstawić, obok odpisu orzeczenia spełniającego warunki wymagane do uznania go za posiadający moc dowodową, również zaświadczenie właściwego organu miejsca wydania orzeczenia, sporzadzone według wzoru stanowiącego załącznik V do Rozporządzenia Bruksela I. Ta sama procedura dotyczyła stwierdzania wykonalności dokumentów urzędowych sporządzonych w innym państwie członkowskim.

Według nowej regulacji art. 39 Rozporządzenia Bruksela I bis, orzeczenia wydane w państwie członkowskim, które jest wykonalne w tym państwie, jest wykonalne w innym państwie członkowskim bez potrzeby stwierdzania jego wykonalności. W odniesieniu do dokumentów urzędowych, również zostało wprowadzone ułatwienie polegające na tym, że dokument wykonalny w państwie członkowskim pochodzenia jest wykonalny w pozostałych państwach członkowskich, bez konieczności przedstawiania zaświadczenia wykonalności. Musi on jedynie spełnić warunki wymagane do uznania go za autentyczny w państwie członkowskim pochodzenia.

Należy wskazać, że w ten sposób instytucja automatycznej wykonalności, która była przewidziana dla orzeczeń w sprawie roszczeń bezspornych opatrzonych Europejskim Tytułem Egzekucyjnym, została rozszerzona na wszystkie rodzaje orzeczeń. Umożliwi to niewątpliwie szybszą i łatwiejszą egzekucję w przypadku sporów transgranicznych.

Zawisłość sprawy

Już w Rozporządzeniu Bruksela I znalazł się zapis, że w przypadku, gdy przed sądami różnych państw członkowskich zawisły sprawy o to samo roszczenie między tymi samymi stronami, sąd, przed który wytoczono powództwo później, z urzędu zawiesza postępowanie do czasu stwierdzenia jurysdykcji sądu, przed który najpierw wytoczono powództwo.

Bruksela I bis wprowadza dodatkowe usprawnienie współpracy między sądami państw członkowskich i przyznaje sądowi, przed którym toczy się spór prawo do wystąpienia z wnioskiem do innego sądu o niezwłoczne poinformowanie o dacie wytoczenia przed nim powództwa.

Ponadto novum stanowi art. 31 ust. 2 Rozporządzenia, zgodnie z którym, jeżeli powództwo wytoczono przed sądem państwa członkowskiego, który w umowie jurysdykcyjnej został wskazany jako mający jurysdykcję wyłączną, każdy sąd innego państwa członkowskiego zawiesza postępowanie, dopóki sąd wskazany w umowie nie stwierdzi, że nie ma jurysdykcji na podstawie tej umowy.

Powyższa regulacja zwiększy z pewnością znaczenie klauzul jurysdykcyjnych zawieranych w umowach między kontrahentami z różnych państw i niejako zmusi strony do wytaczania powództw przed uzgodniony w umowie sąd, ograniczając zjawisko tzw. „race to the courthouse” („wyścig do sądu”).