Roślinne patenty, czyli prawa wyłączne do odmian roślin

Wraz z rozwojem świadomości społeczeństwa w zakresie zdrowego odżywiania opartego na diecie roślinnej oraz wzrostem znaczenia upraw ekologicznych coraz większą popularnością cieszą się roślinne patenty, czyli prawa wyłączne do odmian roślin. Niewiele osób zdaje sobie sprawę, że nie tylko wynalazki czy znaki towarowe mogą być chronione w drodze rejestracji we właściwym urzędzie, ale również odmiany roślin.

Ochrona odmian roślin w Polsce

Na poziomie krajowym prawa ochronne do odmian roślin przyznawane są na podstawie ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o ochronie prawnej odmian roślin. Organem odpowiedzialnym za rejestrację jest Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych (COBORU). Uzyskane w ten sposób przez hodowcę prawo ochronne obowiązuje wyłącznie na terytorium Polski.

Prawo do odmiany roślin w UE

Na szczeblu unijnym obowiązuje Rozporządzenie Rady (WE) 2100/94 w sprawie wspólnotowego systemu ochrony odmian roślin. Uzyskanie prawa wyłącznego na podstawie przepisów unijnych umożliwia ochronę odmiany rośliny na terytorium wszystkich państw członkowskich UE. Rejestracja dokonywana jest przez Wspólnotowy Urząd Ochrony Odmian Roślin (skrót: CPVO).

W przypadku jednoczesnego uzyskania wspólnotowego i krajowego wyłącznego prawa do ochrony odmiany roślin hodowca korzysta z prawa wspólnotowego i nie może w tym czasie wykonywać prawa przyznanego wyłącznie na terytorium Polski.

 Warunki przyznania ochrony

O przyznanie prawa wyłącznego może ubiegać się hodowca,  czyli osoba, która wyhodowała albo odkryła i wyprowadziła odmianę albo jest lub była pracodawcą takiej osoby, zawarła umowę, w ramach której inna strona tej umowy wyhodowała albo odkryła i wyprowadziła odmianę, albo jest następcą prawnym ww. osób.

Dana odmiana roślin – nie ma tu ograniczeń co do poszczególnych gatunków – musi spełniać określone warunki, tj. być odmianą odrębną, wyrównaną, trwałą oraz nową. Każdy z wymienionych wymogów został odpowiednio zdefiniowany w przepisach prawa.

Ponadto hodowca musi wybrać taką nazwę odmiany, która między innymi nie może być tożsama z już istniejącymi nazwami odmian, nie może naruszać praw osób trzecich, w tym praw ochronnych do znaków towarowych, nie może składać się z samych cyfr czy też zawierać słowa „odmiana” lub „odmiana mieszańcowa”.

Przed przyznaniem prawa wyłącznego przeprowadzane są odpowiednie testy, które pozwalają na określenie, czy odmiana spełnia wszystkie konieczne warunki.

Na czym polega prawo ochronne do odmiany roślin?

Hodowca, który uzyskał prawo ochronne, ma wyłączność w zakresie gospodarowania materiałem siewnym danej odmiany w zakresie jej wytwarzania lub rozmnażania, przygotowania do rozmnażania, oferowania do sprzedaży, sprzedaży lub innych form zbywania, eksportu, importu, przechowywania.

Hodowca ma prawo do opłat licencyjnych od podmiotów, które używają materiału siewnego z zarejestrowanej odmiany.

Wyłączne prawo obowiązuje od dnia wydania decyzji o jego przyznaniu i trwa 30 lat – w przypadku odmian winorośli, drzew oraz ziemniaka lub 25 lat – w przypadku pozostałych odmian roślin.