Pracodawca/zleceniodawca może łatwiej wypowiedzieć umowę o zakazie konkurencji
Zawieranie umów o zakazie konkurencji z byłym pracownikami, zleceniobiorcami, przedstawicielami handlowymi czy agentami to powszechna praktyka, której głównym celem jest ochrona interesów przedsiębiorcy przed podjęciem przez te osoby działalności konkurencyjnej po ustaniu łączącego je z przedsiębiorcą stosunku prawnego.
Cechą charakterystyczną umów o zakazie konkurencji zawieranych z osobami, które nie są przedsiębiorcami, jest ich odpłatność.
W przypadku byłych pracowników odszkodowanie z tytułu zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy powinno wynosić co najmniej 25% wynagrodzenia, jakie pracownik otrzymywał od byłego pracodawcy w okresie przed ustaniem stosunku pracy, odpowiadającym czasowi, na jaki zawierana jest umowa o zakazie konkurencji (art. 1012 § 3 Kodeksu pracy).
W przypadku zleceniobiorców w orzecznictwie przyjmuje się, że brak ekwiwalentu za wieloletni zakaz konkurencji nie mieści się w zasadzie swobody umów i prowadzi do nieważności umowy.
Obecna sytuacja gospodarcza spowodowana pandemią COVID-19 skłoniła polskiego ustawodawcę do wprowadzenia regulacji, która pozwala pracodawcy czy zleceniodawcy do łatwiejszej rezygnacji z umowy o zakazie konkurencji.
W ramach tzw. Tarczy Antykryzysowej 4.0. (art. 15 gf ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. poz. 1842) wprowadzone zostało jednostronne uprawnienie do wypowiedzenia umowy o zakazie konkurencji. Kwestią kontrowersyjną jest to, że uprawnienie przysługuje wyłącznie podmiotowi, na rzecz którego zakaz konkurencji został ustanowiony, natomiast nie pozwala na wypowiedzenie osobie związanej takim zakazem.
Wskazane uprawnienie obowiązuje w odniesieniu do zakazów konkurencji po ustaniu:
1) stosunku pracy,
2) umowy agencyjnej,
3) umowy zlecenia,
4) innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny stosuje się przepisy dotyczące zlecenia,
5) umowy o dzieło.
Charakterystyczny jest krótki okres wypowiedzenia wynoszący 7 dni.
Co do zasady wypowiedzenie umowy o zakazie konkurencji oznaczać będzie, że były pracownik czy zleceniobiorca nie będzie otrzymywał odszkodowania za okres po rozwiązaniu umowy. Przepis nie reguluje natomiast sytuacji, w której termin płatności kolejnej transzy odszkodowania przypada już po rozwiązaniu umowy, ale dotyczy okresu sprzed jej rozwiązania, czy też sytuacji, gdy odszkodowanie zostało wypłacone za cały okres trwania zakazu konkurencji. W praktyce skorzystanie z przyznanego uprawnienia może zatem prowadzić do powstawania sporów związanych z wzajemnymi rozliczeniami.
Po zakończeniu obowiązywania zakazu konkurencji były pracownik czy zleceniobiorca będzie mógł podjąć zatrudnienie u podmiotu konkurencyjnego czy też rozpocząć własną działalność gospodarczą w tej samej branży.