Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa – nowe roszczenia

Nowelizacja przepisów związanych z ochroną tajemnicy przedsiębiorstwa, która weszła w życie 4 września 2018 r., niesie za sobą szereg zmian w zakresie dochodzenia roszczeń z tytułu czynów nieuczciwej konkurencji związanych z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa.

Rodzaje roszczeń cywilnoprawnych

To, jakie roszczenia przysługują przedsiębiorcy w przypadku bezprawnego naruszenia jego tajemnicy przedsiębiorstwa, uregulowane jest w art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji.

Podstawowe roszczenia przy popełnieniu czynu nieuczciwej konkurencji obejmują:

żądanie zaniechania niedozwolonych działań,
usunięcie skutków niedozwolonych działań,
złożenie jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie,
naprawienie wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych,
wydanie bezpodstawnie uzyskanych korzyści na zasadach ogólnych,
zasądzenie odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji był zawiniony.

Podanie wyroku do wiadomości publicznej

Na mocy nowelizacji wprowadzono jednak dodatkowe roszczenie, które może być dochodzone w przypadku dokonania czynu nieuczciwej konkurencji polegającego na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa, a mianowicie – podanie informacji o wyroku do wiadomości publicznej.

Sąd orzeka wskazany środek na wniosek poszkodowanego przedsiębiorcy, jeśli zachodzą szczególne okoliczności uzasadniające poinformowanie opinii publicznej, w szczególności dotyczące sposobu dokonania czynu, wartości informacji, których dotyczył czyn, skutku czynu oraz prawdopodobieństwa dokonania czynu nieuczciwej konkurencji w przyszłości.

Ustawa ogranicza jednak zastosowanie ww. środka w stosunku do pozwanych będących osobami fizycznymi. Nie może się bowiem sprzeciwiać temu uzasadniony interes pozwanego, w szczególności wzgląd na ochronę jego dóbr osobistych.

Biorąc pod uwagę, że podanie wyroku do wiadomości publicznej nie powinno prowadzić do jeszcze bardziej negatywnych konsekwencji dla poszkodowanego przedsiębiorcy, za słuszne należy uznać zastrzeżenie, że sposób i zakres podania do publicznej wiadomości informacji o wyroku albo treści wyroku nie może prowadzić do ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa.

Wynagrodzenie za korzystanie z tajemnicy przedsiębiorstwa

W nowych przepisach podjęto również próbę uregulowania kwestii związanych z bezprawnym korzystaniem przez sprawcę z informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa. Wprowadzono możliwość zasądzenia wynagrodzenia na rzecz poszkodowanego przedsiębiorcy, przy czym inne są przesłanki jego zasądzenia w zależności od tego, czy ma ono zostać orzeczone na wniosek powoda czy pozwanego.

Wynagrodzenie na wniosek powoda

W art. 18 ust. 5 uznk pojawiła się możliwość żądania zamiast naprawienia szkody na zasadach ogólnych zapłaty sumy pieniężnej w wysokości odpowiadającej wynagrodzeniu, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

W rzeczywistości już dotychczas stosowany był taki sposób naprawienia szkody. W dotychczasowym orzecznictwie w ramach roszczenia o odszkodowanie orzekano o zapłacie na rzecz poszkodowanego kwoty odpowiadającej tzw. hipotetycznej licencji. Wprowadzenie do ustawy explicite takiej możliwości nie rozstrzyga natomiast w dalszym ciągu kwestii związanych z wynagrodzeniem za okres wykorzystywania informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa w przeszłości i trudności związanych z dochodzenie wydania uzyskanych korzyści.

Wynagrodzenie na wniosek pozwanego

Mimo że nowe regulacje co do zasady mają na celu wzmacniać ochronę tajemnicy przedsiębiorstwa, to obejmują również zmiany łagodzące odpowiedzialność sprawy. W szczególności art. 18 ust. 5 uznk została przewidziana możliwość orzeczenia przez sąd zamiast nakazania zaniechania naruszenia lub usunięcia skutków naruszenia czy orzeczenia o opakowaniach i towarach obowiązku zapłaty na rzecz poszkodowanego przedsiębiorcy stosownego wynagrodzenia. W tym przypadku określono wysokość wynagrodzenia jako nie wyższą niż wynagrodzenie, które w chwili jego dochodzenia byłoby należne tytułem udzielenia przez uprawnionego zgody na korzystanie z informacji, przez czas nie dłuższy niż do ustania stanu tajemnicy.

Warunkiem skorzystania z tego rozwiązania, które de facto umożliwia sprawcy naruszenia dalsze korzystanie z informacji objętych tajemnicą przedsiębiorstwa i sprzedaż towarów wyprodukowanych na skutek naruszenia, jest spełnienie określonych warunków. Po pierwsze, pozwany musiałby w chwili wykorzystywania lub ujawniania informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie wiedzieć przy zachowaniu należytej staranności, że informacje pozyskano od osoby, która dopuściła się naruszenia. Po drugie, uwzględnienie roszczenia o zaniechanie spowodowałoby dla pozwanego niewspółmierne szkody. Po trzecie, zobowiązanie do zapłaty wynagrodzenia nie naruszałoby uzasadnionego interesu powoda.

Przedawnienie roszczeń odszkodowawczych

W art. 20 ust. 4 uznk wprowadzono szczególną regulację dotyczącą przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody w przypadku, jeżeli czyn nieuczciwej konkurencji polegający na naruszeniu tajemnicy przedsiębiorstwa stanowi jednocześnie zbrodnię albo występek.

Wyłączono zastosowanie art. 442¹ § 2 Kodeksu cywilnego, choć de facto skutek regulacji jest taki sam – termin przedawnienia roszczenia o naprawienie szkody i tak nie może skończyć się później niż z upływem lat dwudziestu od dnia popełnienia przestępstwa.

Zabezpieczenie roszczeń – kaucja zamiast innego środka

W ramach postępowań cywilnych związanych z dochodzeniem roszczeń z tytułu naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa może dojść do zabezpieczenia powództwa polegającego na ustanowieniu zakazów, nakazów lub zajęciu rzeczy ruchomych, które mają na celu zaprzestanie wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa.

Opisywana nowelizacja wprowadza do Kodeksu postępowań cywilnych m.in. nowy przepis art. 755¹, zgodnie z którym:

sąd może, na wniosek obowiązanego, zamiast tych środków nakazać obowiązanemu złożenie na rachunek depozytowy Ministra Finansów odpowiedniej sumy pieniężnej dla zabezpieczenia roszczeń uprawnionego z tytułu dalszego wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorstwa.

Postanowienie w tym przedmiocie może jednak zapaść tylko po przeprowadzeniu rozprawy.

W przeciwieństwie do zmian art. 11 uznk nowe przepisy KPC stosuje się także do postępowań wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. przed 4 września 2018 r.