Konsument ma interes prawny w żądaniu uznania już wpisanego do rejestru wzorca za niedozwolony

W niniejszej sprawie powodowie żądali uznania za niedozwolone postanowienia umowy kredytu indeksowanego kursem franka szwajcarskiego (kredyty frankowe) dotyczącego sposobu przeliczania spłaty kredytu według tabeli kursu waluty ustalanej jednostronnie przez bank. Postanowienie o analogicznej treści, stosowane przez inny bank, zostało już wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa UOKiK.

Sąd I instancji uznał powództwo, lecz w wyniku apelacji wniesionej przez pozwany bank, Sąd Apelacyjny stwierdził, że wyrok uznający identyczną klauzulę za niedozwoloną został już wpisany do rejestru klauzul niedozwolonych, jako taki cechuje się prawomocnością rozszerzoną, wobec czego wywiera skutki wobec podmiotów trzecich. W związku z tym, powodowie nie mają interesu prawnego do żądania uznania za niedozwolone kwestionowanych postanowień umownych.

Z powyższym stanowiskiem nie zgodził się Sąd Najwyższy, który podkreślił, że kontrola abstrakcyjna postanowień umownych ma na celu wyeliminowanie z obrotu prawnego określonych postanowień wzorców, a nie postanowień umów. Legalność ich stosowania w konkretnej umowie nadal może być natomiast nadal badana w trybie kontroli incydentalnej.

Sąd Najwyższy uznał, że rozszerzona prawomocność wyroku uwzględniającego powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone nie wyłącza możliwości wytoczenia powództwa przez tego samego lub innego powoda przeciwko innemu przedsiębiorcy, niebiorącemu udziału w postępowaniu, w którym zapadł wyrok, stosującemu takie same lub podobne postanowienia wzorca wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych.

Sąd Najwyższy wskazał również, że interpretacja przeciwna budzi istotne wątpliwości co do zgodności z Konstytucją RP w zakresie ograniczenia prawa do wysłuchania i do obrony oraz prawa do sądu.

• wyrok Sądu Najwyższego z 23 października 2013 r., sygn. akt IV CSK 142/13