Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji

W polskim rządzie trwają obecnie prace legislacyjne nad projektem ustawy o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji, która służy implementacji do polskiego porządku prawnego Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/104/UE z 26 listopada 2014 r. w sprawie niektórych przepisów regulujących dochodzenie roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia prawa konkurencji państw członkowskich i Unii Europejskiej, objętego przepisami prawa krajowego.

Zgodnie z przedstawionym 15 listopada 2016 r. rządowym projektem ustawy normuje ona zasady odpowiedzialności za naruszenie prawa konkurencji oraz zasady dochodzenia roszczeń z tego tytułu w postępowaniu cywilnym.

Dotyczy to naprawienia szkody powstałej wskutek naruszenia zakazów określonych w art. 101 i 102 TSUE oraz w art. 6 lub 9 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów.

Co istotne, nowa ustawa wprowadzać ma domniemanie, że już samo naruszenie prawa konkurencji wyrządza szkodę. Domniemanie to będzie musiało zostać obalone przez podmiot, który dopuścił się naruszenia. To samo dotyczy również domniemania winy za powstałą szkodę.

Sądem właściwym rzeczowo do dochodzenia roszczeń ma być sąd okręgowy, a powództwo będzie można wytoczyć także przed sąd, przed którym toczy się już postępowanie w sprawie o naprawienie szkody wyrządzanej przez to samo naruszenie prawa konkurencji.

W postępowaniu o odszkodowanie sąd będzie związany ustaleniami prawomocnej decyzji Prezesa UOKiK o uznaniu praktyki za ograniczającą konkurencję lub prawomocnego wyroku sądu wydanego w wyniku wniesienia środka odwoławczego od takiej decyzji.

Przy ustalaniu wysokości szkody sąd będzie mógł posiłkować się wytycznymi zawartymi w Komunikacie Komisji 2013/C167/07 w sprawie ustalania wysokości szkody w dochodzeniu roszczeń odszkodowawczych z tytułu naruszenia art. 101 lub 102 Traktatu o funkcjonowaniu Unii oraz w Wytycznych Komisji dla sądów krajowych dotyczących ustalania, w jakiej części nadmierne obciążenie zostało przerzucone na nabywców pośrednich.

W zakresie nieuregulowanym w nowej ustawie do odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez naruszenie prawa konkurencji zastosowanie będą miały przepisy Kodeksu cywilnego o czynach niedozwolonych.

Termin przedawnienia roszczeń ma jednak wynosić pięć lat, a jego bieg rozpocznie się dopiero z chwilą zaprzestania naruszenia. Zdarzeniami prowadzącymi do zawieszenia biegu przedawnienia ma być wszczęcie przez Prezesa UOKiK lub przez Komisję Europejską postępowania antymonopolowego, którego przedmiotem jest naruszenie będące podstawą roszczenia o naprawienie szkody. Zawieszenie ma ustawać po upływie roku od uprawomocnienia się orzeczenia stwierdzającego naruszenie prawa konkurencji lub zakończenia postępowania w inny sposób.

Przygotowywane zmiany mają za zadanie dostosować polskie prawo do wymogów unijnych i stworzyć szersze gwarancje dla podmiotów poszkodowanych antykonkurencyjnymi działaniami przedsiębiorców, uwzględniając przy tym również fakt przerzucania kosztów związanych z naruszaniem unijnych zasad konkurencji na odbiorców końcowych.

Termin implementacji dyrektywy, określony w jej art. 21 ust. 1, upływa 27 grudnia 2016 r., jednak z uwagi na stopień zaawansowania prac nad polską ustawą, należy liczyć się z tym, że wejdzie ona w życie w późniejszym czasie.