Tajemnica przedsiębiorstwa po nowelizacji ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji

4 września 2018 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, która służy implementacji do polskiego porządku prawnego unijnej dyrektywy o ochronie know-how i tajemnic handlowych (o której pisaliśmy w Portalu UCLP: tutaj).

Poniżej przedstawiamy najważniejsze wprowadzone na jej podstawie zmiany, obejmujące w szczególności konstrukcję art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji opisującego czyny nieuczciwej konkurencji związane z naruszeniem tajemnicy przedsiębiorstwa.

Nowy art. 11 uznk stosuje się do oceny stanów faktycznych, zaistniałych po wejściu w życie nowelizacji.

Nowa definicja tajemnicy przedsiębiorstwa

Zmiana dotyczy między innymi definicji tajemnicy przedsiębiorstwa w art. 11 ust. 2 uznk, która obecnie brzmi:

„Przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, które jako całość lub w szczególnym zestawieniu i zbiorze ich elementów nie są powszechnie znane osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji albo nie są łatwo dostępne dla takich osób, o ile uprawniony do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi podjął, przy zachowaniu należytej staranności, działania w celu utrzymania ich w poufności.”

Dotychczas przedsiębiorca musiał podjąć „niezbędne działania” w celu zachowania poufności informacji. Nowe brzmienie ustawy odnosi się do pojęcia „należytej staranności”, przy podejmowaniu działań w celu utrzymania poufności tajemnicy przedsiębiorstwa. W tym zakresie należy oczekiwać, ze do przedsiębiorców stosować będzie się podwyższony miernik staranności zgodnie z art. 355 KC.

Ustawodawca zrezygnował również z przesłanki „ujawnienia do wiadomości publicznej”. Tajemnica przedsiębiorstwa według nowych zasad nie może być bowiem znana powszechnie lub łatwo dostępna osobom zwykle zajmującym się tym rodzajem informacji. Zmienia się zatem kręg podmiotów, których wiedza ma być miernikiem utrzymania informacji w poufności.

Czyny nieuczciwej konkurencji

Inaczej również zostały opisane czynności, które mogą stanowić czyn nieuczciwej konkurencji.

W nowym stanie prawnym za niedozwolone uznaje się:

• ujawnienie,
• wykorzystanie
• pozyskanie

cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa.

Jednocześnie nowa regulacja opisuje w sposób bardziej szczegółowy, na czym konkretne działania mogą polegać.

Warunkiem jest oczywiście bezprawność takiego działania. Cechą charakterystyczną każdego czynu nieuczciwej konkurencji jest bowiem to, że musi być to działanie sprzeczne z prawem lub dobrymi obyczajami, a jednocześnie zagrażać lub naruszać interes innego przedsiębiorcy lub klienta.

Pozyskanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa

Samo pozyskanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie zawsze stanowi czyn nieuczciwej konkurencji, a ważne są okoliczności i sposób wejścia w ich posiadanie.

Ustawa wskazuje, że bezprawne pozyskanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa ma miejsce w szczególności wówczas, gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i wynika z nieuprawnionego dostępu, przywłaszczenia, kopiowania dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji, plików elektronicznych obejmujących te informacje lub umożliwiających wnioskowanie o ich treści.

Reverse engineering

Pozyskanie cudzej tajemnicy przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli nastąpiło w wyniku samodzielnych działań danej osoby.

Ustawa przewiduje, że jest ono dozwolone, jeśli wynika z niezależnego odkrycia lub wytworzenia albo obserwacji, badania, rozłożenia na części, testowania przedmiotu dostępnego publicznie lub posiadanego zgodnie z prawem przez osobę, która pozyskała informacje i której uprawnienie do pozyskania informacji nie było ograniczone w chwili ich pozyskania.

Uregulowana została zatem kwestia dozwolonego pozyskania tajemnicy przedsiębiorstwa w wyniku tzw. reverse engineering (inżynierii odwrotnej), która polega na badaniu produktu w celu ustalenia jego budowy i mechanizmu działania. Na podstawie przeprowadzonej analizy można zatem odtworzyć produkt innego przedsiębiorcy i tym samym pozyskać informacje, które są wprawdzie traktowane jako tajemnica przedsiębiorstwa, ale bez jednoczesnego zarzutu popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji.

Wykorzystanie i ujawnienie tajemnicy przedsiębiorstwa

Działania polegające na wykorzystaniu lub ujawnieniu informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa stanowią czyn nieuczciwej konkurencji, w szczególności gdy następuje bez zgody uprawnionego do korzystania z informacji lub rozporządzania nimi i narusza obowiązek ograniczenia ich wykorzystywania lub ujawniania wynikający z ustawy, czynności prawnej lub z innego aktu albo gdy zostało dokonane przez osobę, która pozyskała te informacje, dokonując czynu nieuczciwej konkurencji.

Co istotne, do popełnienia czynu nieuczciwej konkurencji dochodzi również wtedy, gdy sprawca wiedział lub przy zachowaniu należytej staranności mógł wiedzieć, że informacje zostały pozyskane bezpośrednio lub pośrednio od tego, kto wykorzystał lub ujawnił je w sposób nieuprawniony. A zatem niedozwolone jest wykorzystanie takich informacji także wówczas, gdy dana osoba bezpośrednio nie uczestniczyła w ich bezprawnym pozyskaniu, ale mogła zdawać sobie sprawę, że osoba, od której informacje otrzymuje, dopuściła się czynu nieuczciwej konkurencji.

Wykorzystanie tajemnicy przedsiębiorstwa w produkcji i handlu

W szczególny sposób zostały potraktowane stany faktyczne polegające na wykorzystaniu tajemnicy przedsiębiorstwa polegające na produkowaniu, oferowaniu, wprowadzaniu do obrotu, a także przywozie, wywozie i przechowywaniu w tych celach towarów.

To, czy w danych okolicznościach zachodzi czyn nieuczciwej konkurencji, zależy od stopnia wiedzy i świadomości sprawcy. Ocenia się bowiem to, czy dana osoba wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła wiedzieć o tym, że właściwości towarów, w tym estetyczne lub funkcjonalne, proces ich wytwarzania lub zbywania zostały w znacznym stopniu ukształtowane w następstwie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa oraz w sposób nieuprawniony.

Ochrona dla sygnalistów

Nowością w ustawie jest art. 11 ust. 8, który stwierdza, że ujawnienie, wykorzystanie lub pozyskanie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, gdy nastąpiło w celu ochrony uzasadnionego interesu chronionego prawem, w ramach korzystania ze swobody wypowiedzi lub w celu ujawnienia nieprawidłowości, uchybienia, działania z naruszeniem prawa dla ochrony interesu publicznego, lub gdy ujawnienie informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa wobec przedstawicieli pracowników w związku z pełnieniem przez nich funkcji na podstawie przepisów prawa było niezbędne dla prawidłowego wykonywania tych funkcji.

Jak widać, istnieją sytuacje, w których tajemnica przedsiębiorstwa musi ustąpić nadrzędnym wartościom. Osoby, które wykryły niezgodne z prawem działania danego przedsiębiorcy (tzw. whistleblowers), często obawiają się zarzutów ujawnienia tajemnicy przedsiębiorstwa i to powstrzymuje ich przed nagłośnieniem nieprawidłowości. To samo dotyczy dziennikarzy, którzy, opisując temat związany z działalnością gospodarczą, musieli dotychczas liczyć się z trudnościami.

Brak ograniczeń odpowiedzialności byłych pracowników

Należy również zwrócić uwagę, że obecnie nie obowiązuje już ograniczenie okresu odpowiedzialności byłego pracownika lub osoby świadczącej na rzecz przedsiębiorcy pracę na podstawie innego stosunku prawnego za naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa do 3 lat od ustania stosunku prawnego łączącego go z przedsiębiorcą. Byli pracownicy muszą przestrzegać tajemnicy przedsiębiorstwa tak jak wszystkie inne osoby.