Projekt dyrektywy unijnej o ochronie know-how i tajemnic handlowych
Trwają prace legislacyjne nad projektem dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady, harmonizującej przepisy krajów członkowskich w zakresie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic handlowych) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem.
U podstaw projektu leży przekonanie, że ochrona tajemnicy handlowej ma ogromne znaczenie dla innowacyjności i konkurencyjności przedsiębiorstw z różnych sektorów, które w ramach swojej działalności inwestują w rozwój nowoczesnych technologii. Poufność prowadzonych badań i ich wyników stanowi niejednokrotnie sedno przyjętego modelu biznesowego.
Ochrona know-how i informacji handlowych, z uwagi na ich wartość i kluczową rolę w majątku niematerialnym przedsiębiorstw, jest uzupełnieniem prawa własności intelektualnej. W związku z tym ujednolicenie ochrony prawnej tajemnic przedsiębiorstwa jest jednym z elementów strategii Unii Europejskiej w kierunku utworzenia jednolitego rynku w obszarze własności intelektualnej.
Projekt Dyrektywy wprowadza pojęcie tajemnicy handlowej, która obejmować ma informacje spełniające następujące kryteria:
– są poufne w tym sensie, że jako całość lub w szczególnym zestawie i zespole ich elementów nie są ogólnie znane lub łatwo dostępne dla osób z kręgów, które zwykle zajmują się tym rodzajem informacji,
– mają wartość handlową dlatego, że są poufne,
– poddane zostały przez osobę, pod której legalną kontrolą się znajdują, rozsądnym w danych okolicznościach działaniom dla utrzymania ich poufności.
Pozyskanie tajemnicy bez zgody posiadacza uznaje się za bezprawne w każdym przypadku, gdy dokonano go umyślnie lub w wyniku rażącego niedbalstwa poprzez:
– uzyskanie nieuprawnionego dostępu do wszelkich dokumentów, przedmiotów, materiałów, substancji lub plików elektronicznych, bądź ich kopii, które zgodnie z prawem pozostają pod kontrolą posiadacza tajemnicy handlowej, i które zawierają tajemnicę handlową lub na podstawie których można wywnioskować, co stanowi tajemnicę handlową;
– kradzież;
– przekupstwo;
– oszustwo;
– naruszenie lub nakłonienie do naruszenia umowy o poufności lub innego obowiązku zachowania tajemnicy;
– wszelkie inne czyny, które uznaje się w tych okolicznościach za sprzeczne z uczciwymi praktykami handlowymi.
Natomiast bezprawnie wykorzystuje lub ujawnia tajemnicę handlową osoba, która pozyskała ją w sposób niezgodny z prawem, naruszyła umowę o poufności lub inny obowiązek zachowania tajemnicy handlowej czy też naruszyła przewidziany w umowie lub inny obowiązek ograniczenia korzystania z tajemnicy handlowej.
Ponadto Dyrektywa rozumie jako bezprawne wykorzystanie tajemnicy handlowej świadomą i zamierzoną produkcję, oferowanie lub wprowadzanie do obrotu towarów stanowiących naruszenie prawa lub przywóz, wywóz bądź przechowywanie towarów stanowiących naruszenie prawa do tych celów.
Dyrektywa zobowiązuje państwa członkowskie do zapewnienia właściwych regulacji i procedur w celu zapobiegania bezprawnemu pozyskiwaniu, wykorzystywaniu lub ujawnianiu tajemnic handlowych oraz w celu umożliwienia dochodzenia roszczeń z tego tytułu.
Wśród nakazów, które sąd może nałożyć na sprawcę naruszenia znajduje się m.in. nakaz zaprzestania ujawniania tajemnicy, zakaz produkcji lub wprowadzania do obrotu towarów stanowiących naruszenie prawa czy też nakaz przyjęcia stosownych środków naprawczych, takich jak wydanie oświadczenia o naruszeniu prawa, wycofanie z rynku lub zniszczenie towarów stanowiących naruszenie prawa lub pozbawienie ich cech stanowiących to naruszenie.
Państwa członkowskie mają również zapewnić możliwość dochodzenia odszkodowania (wartość szkód może być obliczana na podstawie hipotetycznych opłat licencyjnych zgodnie z zasadami obowiązującymi w przypadku naruszenia prawa własności intelektualnej) oraz żądania opublikowania orzeczenia sądowego stwierdzającego naruszenie tajemnicy handlowej przedsiębiorstwa.
Dyrektywa wprowadza również gwarancje dotyczące zachowania poufności informacji handlowych w toku postępowania sądowego oraz po jego zakończeniu, a także jednolity okres przedawnienia roszczeń.
Wejście w życie omawianej dyrektywy będzie wymagało dokonania w porządkach prawnych państw członkowskich określonych zmian.
Przypomnijmy, w jaki sposób obecnie chronione są tajemnice handlowe przedsiębiorstwa w Polsce, Niemczech i Francji:
POLSKA
Zgodnie z art. 11 ust. 4 polskiej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez tajemnicę przedsiębiorstwa rozumie się nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.
Czynem nieuczciwej konkurencji w rozumieniu polskiego prawa jest przekazanie, ujawnienie lub wykorzystanie cudzych informacji stanowiących tajemnicę przedsiębiorstwa albo ich nabycie od osoby nieuprawnionej, jeżeli zagraża lub narusza interes przedsiębiorcy.
Przedsiębiorca, którego tajemnica przedsiębiorstwa została naruszona może wystąpić z roszczeniami cywilnoprawnymi określonymi w art. 18 ustawy.
Naruszenie tajemnicy przedsiębiorstwa skutkujące wyrządzeniem poważnej szkody przedsiębiorcy stanowi również czyn zabroniony, za który art. 23 ustawy przewiduje karę grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
NIEMCY
Niemiecka ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji nie zawiera definicji tajemnicy handlowej. W orzecznictwie przyjmuje się, że jest to każda informacja pozostająca w związku z działalnością predsiębiorcy, która nie została ujawniona do publicznej informacji, lecz dostępna jest jedynie ograniczonemu kręgowi osób i zgodnie z wolą przedsiębiorcy, która opiera się na uzasadnionym interesie gospodarczym, winna pozostać poufna (por. wyrok BGH GRUR 2003, 356 (358) – Präzisionsmeßgeräte).
Naruszenie tajemnicy handlowej nie zostało wskazane jako odrębny typ czynu nieuczciwej konkurencji, dlatego rozpatruje się je w świetle klauzuli generalnej zawartej w art. 3 ust. 1 UWG bądź, jeśli zdobyte bezprawnie informacje posłużyły do popełnienia czynu polegającego na naśladownictwie produktów – art. 4 ust. 9c UWG. W takim przypadku przysługują poszkodowanemu roszczenia cywilnoprawne określone w art. 8-10 UWG.
Ponadto niemiecka ustawa zawiera w § 17 przepisy karne dotyczące ujawnienia tajemnic dotyczących działalności i przedsiębiorstwa danego podmiotu, przewidujące karę grzywny lub pozbawienia wolności do lat 3, natomiast w szczególnie ciężkich przypadkach nawet do 5 lat pozbawienia wolności. Szczególnie ciężki przypadek zachodzi, gdy sprawca działa w ramach wykonywania działalności gospodarczej lub gdy wykradzione informacje mają zostać użyte poza granicami kraju.
FRANCJA
W prawie francuskim tajemnica przedsiębiorstwa także nie została zdefiniowana. Jednakże nawiązania do konstrukcji prawnie chronionej tajemnicy przedsiębiorstwa znaleźć można zarówno w treści kilku aktów prawnych (np. art. L. 430-10 francuskiego Kodeksu Handlowego czy art. L 612-24 prawa finansowego), jak również w orzecznictwie sądów. Ochrona przysługuje przeciwko bezprawnemu zawłaszczeniu, wykorzystaniu lub rozpowszechnianiu poufnych informacji. Głównym elementem decydującym o bezprawności działania jest brak zgody podmiotu uprawnionego. Sprawca dopuszcza się czynu na przykład poprzez uzyskanie nieautoryzowanego dostępu do informacji, kradzież, korupcję, nadużycie zaufania, naruszenie porozumienia o obowiązku zachowania poufności, a także poprzez każde inne zachowanie, które jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego.
Mimo że dyrektywa unijna nie została jeszcze przyjęta, francuskiemu Zgromadzeniu Narodowemu (Assemblé National) został już przedłożony projekt krajowej ustawy n° 2136 z 16 lipca 2014 r., wprowadzający zmiany w tym zakresie. W chwili obecnej projekt ten jest przedmiotem ożywionej dyskusji, wobec czego nie jest pewne, czy wejdzie w życie w zaprezentowanym kształcie i kiedy to nastąpi
Projekt Dyrektywy przewiduje określone sytuacje, w których uzyskanie, ujawnienie i wykorzystanie informacji jest zgodne z prawem, natomiast francuski projekt ustawy wychodzi z założenia, że wszystko co nie jest zabronione, winno być dozwolone i wprowadza jako wyjątki określone sytuacje, w których tajemnica przedsiębiorstwa musi być chroniona, w szczególności w przypadku braku zgody posiadacza informacji lub w przypadku niedochowania należytej staranności.