Istotny pogląd w sprawie – Rzecznik Finansowy i Prezes UOKiK po stronie kredytobiorców

01/10/1631/01/21 APR CHF, kredyty frankowe, ochrona konsumentów

W ostatnim czasie sprawą kredytów frankowych zainteresował się zarówno Prezes UOKiK, jak i Rzecznik Finansowy.

Stanowisko Rzecznika Finansowego

Od czasu opublikowania przez Rzecznika Finansowego w czerwcu 2016 r. raportu zatytułowanego „Analiza prawna wybranych postanowień umownych stosowanych przez banki w umowach kredytów indeksowanych do waluty obcej lub denominowanych w walucie obcej zawieranych z konsumentami”, organ ten aktywnie włączył się w obronę praw kredytobiorców, którzy zawarli umowy kredytowe w złotych polskich waloryzowane/indeksowane kursem franka szwajcarskiego (kredyty frankowe).

Jedną z form wsparcia udzielanego przez Rzecznika Finansowego, oprócz publikowania oficjalnych stanowisk, jest zgłaszanie tzw. istotnego poglądu w sprawach toczących się przed sądami powszechnymi.

Podstawą prawną do takiego działania Rzecznika jest art. 28 ustawy z dnia 5 sierpnia 2015 r. o rozpatrywaniu reklamacji przez podmioty rynku finansowego i o Rzeczniku Finansowym w związku z art. 63 Kodeksu postępowania cywilnego.

Z wnioskiem o przedstawienie istotnego poglądu w sprawie może zwrócić się do Rzecznika Finansowego strona postępowania, przedstawiając podstawowe informacje dotyczące sporu oraz przedkładając dokumenty takiej jak pozew, odpowiedź na pozew oraz inne dokumenty, które mogą być potrzebne do przeanalizowania sprawy np. treść umowy.

Przedmiotem analizy Rzecznika Finansowego jest kwestia dopuszczalności w świetle prawa polskiego stosowania w umowach kredytowych klauzul waloryzacyjnych. Rzecznik stoi nie tylko na stanowisku, że umowy dotyczące kredytów waloryzowanych kursem franka szwajcarskiego zawierają szereg postanowień, które są klauzulami niedozwolonymi i powinny być wyeliminowane z obrotu, ale idzie o krok dalej, stwierdzając, że klauzule waloryzacyjne są sprzeczne z prawem i nieważne na podstawie art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego.

Stanowisko Prezesa UOKiK

Również Prezes UOKiK postanowił wesprzeć „frankowiczów” w ramach toczących się postępowań, korzystając z przysługującego mu od 17 kwietnia 2016 r. uprawnienia.

Zgodnie z art. 31 d ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów Prezes Urzędu, jeżeli uzna że przemawia za tym interes publiczny, przedstawia sądowi istotny dla sprawy pogląd w sprawach dotyczących ochrony konkurencji i konsumentów.

Do chwili obecnej Prezes UOKiK skierował trzy istotne poglądy w sprawach dotyczących niedozwolonych postanowień umownych określających przesłanki zmiany oprocentowania w umowach kredytów hipotecznych waloryzowanych kursem CHF.

Treść spornego postanowienia:

„Zmiana wysokości oprocentowania kredytu może nastąpić w przypadku zmiany stopy referencyjnej określonej dla danej waluty oraz zmiany parametrów finansowych rynku pieniężnego i kapitałowego w kraju (lub krajów zrzeszonych w Unii Europejskiej), którego waluta jest podstawą waloryzacji”

W ocenie Prezesa UOKiK kwestionowane postanowienie, jako abuzywne, nie wiąże konsumentów ex lege i ex tunc. UOKiK stwierdził również, że dla uznania klauzuli za niedozwoloną nie ma znaczenia, czy konsumenci ponieśli dotychczas szkodę. To jak wykonywane jest postanowienie nie ma znaczenia, bowiem abuzywna klauzula nie powinna obowiązywać klientów od samego początku. W opinii UOKiK nie da się jej zastąpić innym postanowieniem.

Jednocześnie, wyeliminowanie tego postanowienia z umowy kredytu powoduje, że umowa ta pozbawiona jest istotnego postanowienia umownego (dającego możliwość ustalenia wysokości wynagrodzenia), o którym stanowi art. 69 prawa bankowego. W konsekwencji Prezes UOKiK również postuluje rozważenie, czy nie zachodzą przesłanki do uznania umów kredytu za nieważne na podstawie art. 58 KC.

Z uwagi na fakt, że postępowania, w których przedstawione zostały istotne poglądy, jeszcze się toczą, wkrótce okaże się, jaką wagę sądy orzekające przykładają do stanowiska organów, powołanych do obrony praw konsumentów.

Więcej informacji: