Polski Akt o Dostępności – nowe standardy równego dostępu do produktów i usług
28 czerwca 2025 r. weszła w życie polska ustawa o zapewnianiu spełniania wymagań dostępności niektórych produktów i usług przez podmioty gospodarcze.
Polski Akt o Dostępności służy wdrożeniu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług nazywanej również Europejskim Aktem o Dostępności (EAA).
Celem regulacji jest zapewnienie równego dostępu do produktów i usług dla osób z niepełnosprawnościami oraz osób o szczególnych potrzebach.
Jako osoby z niepełnosprawnościami definiowane są takie osoby, które mają długotrwale naruszoną sprawność fizyczną, psychiczną, intelektualną lub w zakresie zmysłów co może, w oddziaływaniu z różnymi barierami, utrudniać im pełny i skuteczny udział w życiu społecznym na zasadzie równości z innymi osobami.
Obowiązek dostosowania produktów i usług do nowych regulacji dotyczą zarówno producentów i ich upoważnionych przedstawicieli, jak i importerów, dystrybutorów oraz usługodawców.
Nowe przepisy nie obejmują jednak mikroprzedsiębiorców.
Wymogi dostępności mają zastosowanie do następujących produktów wprowadzanych do obrotu po 28 czerwca 2025 r.:
- systemy sprzętu komputerowego ogólnego przeznaczenia i ich systemy operacyjne
- terminale płatnicze oraz terminale samoobsługowe przeznaczone do świadczenia usług objętych ustawą takie jak bankomaty i wpłatomaty, automaty biletowe i do odprawy, interaktywne terminale przeznaczone do udzielania informacji,
- konsumenckie urządzenia końcowe wykorzystywane do świadczenia usług telekomunikacyjnych i dostępu do audiowizualnych usług medialnych
- czytniki książek elektronicznych.
Do zakresu usług objętych Aktem o Dostępności zaliczono:
- usługi telekomunikacyjne
- usługi dostępu do audiowizualnych usług medialnych
- usługi towarzyszące usługom transportowym w zakresie pasażerskiego transportu drogowego, lotniczego, kolejowego i wodnego (strony internetowe, aplikacje mobilne, bilety elektroniczne i systemy ich sprzedaży, terminale samoobsługowe, dostarczanie informacji)
- usługi bankowości detalicznej,
- usługi rozpowszechniania książek elektronicznych,
- usługi handlu elektronicznego.
Wymogi, jakie muszą spełniać produkty i usługi zostały określone w Załączniku I do EAA oraz wskazane w Polskim Akcie o Dostępności. Dotyczą one między innymi zakresu i sposobu udzielania informacji, w tym instrukcji użytkowania, interfejsu użytkownika umożliwiającego osobom z niepełnosprawnościami dostęp do produktu, jego postrzeganie, obsługę, zrozumienie sposobu jego działania i sterowanie nim, a także udostępniania usług wsparcia takich jak dział pomocy technicznej czy centrum obsługi telefonicznej. Dodatkowo sformułowano kryteria funkcjonalne dla użytkowania produktów czy usług przez osoby niewidome, o ograniczonej zdolności widzenia, z zaburzeniami widzenia barw, przez osoby niesłyszące, o ograniczonej zdolności słyszenia, przez osoby nieme, o ograniczonej sprawności manualnej lub sile fizycznej, zagrożonych padaczką fotogenną czy przez osoby o ograniczonych zdolnościach poznawczych.
Akt o Dostępności przewiduje system skarg, które konsumenci mogą składać w pierwszej kolejności do podmiotu gospodarczego, który jest odpowiedzialny za zapewnienie dostępności produktu czy usługi.
Nadzorem nad rynkiem w tym zakresie zajmuje się Prezes PFRON, który jest upoważniony do przeprowadzania kontroli i podejmowania działań interwencyjnych lub do przekazania sprawy do organów nadzoru poszczególnych rynków takich jak Prezes UKE, Rzecznik Finansowy, Prezes Urzędu Transportu Kolejowego czy Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego.
Producentom i usługodawcom nieprzestrzegającym wymagań dostępności lub też niewspółpracującym z właściwymi organami w celu wyjaśnienia sprawy grożą sankcje w postaci kar pieniężnych. Kara pieniężna może wynosić do dziesięciokrotności przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej za rok poprzedzający, jednak nie więcej niż 10 % obrotu osiągniętego w roku obrotowym poprzedzającym rok nałożenia kary.
Podkreślić należy, że nowe przepisy nie znajdują zastosowania do produktów wprowadzonych do obrotu przed 28 czerwca 2025 r., już obowiązujących umów o świadczenie usług z zastrzeżeniem, że mogą one obowiązywać maksymalnie do 28 czerwca 2030 r., a także treści opublikowanych na stronach internetowych i w aplikacjach przed datą wejścia przepisów w życie.