Sąd krajowy ma obowiązek z urzędu badać zgodność postanowień umowy kredytu konsumenckiego z prawem unijnym

Pytanie prejudycjalne czeskiego sądu dotyczyło sprawy, w której w ramach postępowania upadłościowego małżonkowie R. kwestionowali zapisy umowy kredytu konsumenckiego, zawartej z bankiem, a tym samym wysokość żądanej przez bank kwoty. Bank wezwał bowiem małżonków do spłaty całkowitej kwoty kredytu po powzięciu informacji, że przemilczeli oni we wniosku o udzielenie kredytu, iż prowadzone było przeciwko nim w przeszłości postępowanie egzekucyjne.  Małżonkowie R. twierdzili, że w spornej umowie kredytu sporne były przede wszystkim postanowienia dotyczące całkowitej kwoty kredytu (włączono do niej również koszty kredytu, co zaniżało rzeczywistą roczną stopę odsetkową), jak również wysokich kar umownych w przypadku niewywiązania się z obowiązku spłaty kredytu.

Trybunał stwierdził wprost, że na sądzie krajowym spoczywa obowiązek zbadania z urzędu poszanowania przez przedsiębiorców przepisów prawa Unii obowiązujących w dziedzinie ochrony konsumentów. Obowiązuje on również w ramach postępowania upadłościowego i dotyczy w równym stopniu przepisów regulujących umowy o kredyt konsumencki.

Wobec tego czeskie przepisy, które nie przewidywały badania nieuczciwego charakteru postanowień umowy kredytu konsumenckiego w ramach postępowania upadłościowego, okazały się sprzeczne z Dyrektywą Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

Trybunał podkreślił jednocześnie, że zgodnie z Dyrektywą nr 2008/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki, sąd krajowy, przed którym zawisł spór dotyczący wierzytelności wywodzonych z umowy o kredyt konsumencki musi zbadać z urzędu, czy informacje związane z owym kredytem (takie jak np. RRSO), które powinny zostać zawarte w umowie o taki kredyt, zostały podane w sposób jasny i zwięzły. Sąd ten jest następnie zobowiązany do wyciągnięcia wszystkich wynikających z prawa krajowego konsekwencji naruszenia takiego obowiązku (przy czym sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające).

Wyrok ten może mieć istotne znaczenie w sprawach kredytów indeksowanych/waloryzowanych kursem CHF (kredyty frankowe).

  • wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 21 kwietnia 2016 r., sygn. akt C-377/14